Antiwitwaswetgeving alweer aangepast

Amsterdam – Het ministerie van Financiën verandert nog geen jaar na een aantal aanpassingen in de antiwitwaswetgeving de regels alweer. Daardoor komt er meer verantwoordelijkheid te liggen bij onder meer banken.

Minister Hoekstra (Financiën) moet zijn anti-witwaswet nu al bijsturen.

Ⓒ ANP

Het gaat om een ingreep in de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). Afgelopen zomer werd daar met de vierde antiwitwasrichtlijn al een aantal maatregelen in genomen.

Een van de wijzigingen was het invoeren van een objectieve meldplicht van transacties in zogenoemde hoogrisicolanden. Die hield in dat instellingen als banken en accountants alle transacties in die landen moesten melden bij de toezichthouder Financial Intelligence Unit (FIU), of die nou ook echt verdacht leken of niet.

Aantal meldingen bijna verdubbeld

Deze ’objectieve indicator derde-hoogrisicolanden’ verdwijnt nu weer van tafel. De reden? Het werd veel te druk voor de FIU. Het aantal meldingen is hierdoor de afgelopen tijd bijna verdubbeld. Het gaat om een toename van 96%, meldt minister Hoekstra (Financiën) in de memorie van toelichting op de wetswijziging.

Woordvoerder Ed Kraszewski van witwasloket FIU bevestigt de gigantische toename van kennisgevingen sinds de invoering van de nieuwe witwas-richtlijn, afgelopen zomer. Hoewel Kraszewski geen aantallen meldingen wil noemen, aangezien de FIU daarover nog moet rapporteren aan de minister, is het volgens hem ’een veelvoud’ van wat het was. „Het zorgt in ieder geval voor een enorme bulk aan meldingen waar we niks mee kunnen. Heel veel van die objectieve meldingen bevatten ook geen enkele relatie met Nederland. Daarom moeten de instanties nu eerst zelf onderzoek doen bij transacties met hoogrisicolanden. Welk gevoel krijg je bij de transactie? En dan pas melden.”

Opvallende koerswijziging

Een opvallende koerswijziging binnen een jaar tijd, vindt Anke Feenstra, partner bij Hertoghs Advocaten. „Op zich was deze objectieve indicator voor financieel dienstverleners wel praktisch, omdat ze alles simpelweg bij de FIU konden melden. Maar ze hebben veel in werk moeten stellen om de wet te implementeren.”

Dat werk lijkt dus voor niets geweest, nu de objectieve indicator weer verdwijnt. Feenstra: „Het is schrijnend om te constateren dat de Wwft-instellingen het afgelopen jaar daar veel tijd in hebben gestoken en investeringen voor hebben gedaan.”

Onwerkbaarheid

De Nederlandse Vereniging van Banken laat in een reactie op het nieuwe voorstel weten juist blij te zijn met de wijziging. „De NVB heeft het ministerie van Financiën verschillende keren gewezen op de onwerkbaarheid van deze indicator. Zo zal het melden van deze transacties, waaronder alle pin- en creditcardtransacties van Nederlandse toeristen in Sri Lanka, Tunesië en andere landen op de lijst als vermoedelijke witwastransacties aan de FIU, niet alleen leiden tot miljoenen extra meldingen, maar ook onschuldige klanten ’criminaliseren’”, schrijft de belangenorganisatie.

Toch vraagt advocaat Feenstra zich af of banken zo blij moeten zijn met het terugdraaien van de maatregel. Er is namelijk nog wel altijd de subjectieve indicator. „Als de instellingen vermoeden dat er sprake is van witwassen of het financieren van terrorisme, moeten ze de transactie alsnog tegen het licht houden.”

Feenstra vindt dat de onder de wet vallende instellingen zelfs slechter af zijn nu zij niet meer zomaar alle transacties aan de toezichthouder voor kunnen leggen. „Met de voorgenomen schrapping van de objectieve indicator voor deze transacties komt de bal weer bij de instellingen te liggen. Die moeten zelf wat van die transacties vinden. Dat lijkt me lastig, hoe ga je dat beoordelen? Hoe kan je van zo’n instelling verwachten dat zij een goede inschatting kunnen maken van wat witwassen is of niet? Dat is voor een strafrechtspecialist al lastig.”